Photo by Raphaël Labbé

Japon yemek tarzını ve Japon kültürünü yansıtan önemli bir öğe olan Bento, öğle yemeklerinde dengeli beslenmeyi sağlayan çabuk tüketilecek yemeklerin bulunduğu sefer tası olarak düşünebiliriz. Hazırlanışı normal bir öğünden daha zahmetli olan bentolar sadece midemize değil aynı zamanda yemek dizaynları ile gözümüze de hitap ediyor. Bir Bento’da pirinç ya da makarna gibi karbonhidratların, et, balık, yumurta ya da sosis gibi protein içeren besinlerin, buğuda pişirilmiş ya da turşu yapılmış sebzelerin ve taze meyvelerin yer aldığını görüyoruz.

Photo by
gamene

Bento Tarihi 

Bento’nun atası olan “paketlenmiş öğle yemeği” Japonya’da 5. yüzyıla dayanmaktadır. Eski zamanlarda şahincilerin(genellikle avlanmak için şahin bakan ve eğiten kimse) sefer tası olarak yem çuvallarını kullandıkları bilgisini Japonya’nın en eski tarihi kayıtlarından biri olan NIHON SHOKI’den, yolculuk sırasında kurutulmuş pirinç yiyen insanlarla ilgili bilgiyi ise 10. Yüzyılın şiirsel diline sahip hikaye koleksiyonu olan ISE MONOGATARİ’den öğreniyoruz. Sayıca çok fazla kişiyi doyurmak için dağıtılan sade yemeği tarif etmek için kullanılan Bento kelimesinin 16. Yüzyılda kalesindeki insanları doyuran Askeri lider ODA NOBUNAGA’dan geldiği söylenmektedir. Edo dönemine gelindiğinde ise Bento artık gezi ve tiyatroya giderken insanlara eşlik eden, vazgeçilemez bir öğe halini almıştır. Meiji döneminde(1868 – 1912) ise tren sisteminin Japonyaya gelmesiyle tren istasyonlarında satılan “ekiben” denilen özel bentolar ortaya çıkmıştır. Her ne kadar evde özenle hazırlanmış, eğlenceli yemek tasları gözde olsa da, ulusal Bento zincirleri ve bağımsız bento dükkanlarından tahmin edilemeyecek çeşitlerde Bentolar çabuk ve kolay bir şekilde temin edilebilmektedir.

Photo by
Alberto Garcia

Bento Çeşitlerinde Örnekler 

Günümüze kadar 2.000 -3.000 çeşidinin Japonların ve turistlerin beğenisine sunulan “Bento” ya da saygılı biçimi kullanırsak “obento”yu normal bir sefer tasından ayıran en belirgin özellik, Japon geleneklerini ve farklı gruplara ait renkli besinleri küçük bir kutuya sığdırabilmesidir. 

Bento’yu ilk önce evde yapılan ve dışarda hazır satılan olmak üzere ikiye ayırarak inceleyebiliriz. Bentolar arasında en popüler olanı içinde pirinç ve umeboshi(Japonyada bulunan kayısı familyasına ait bir meyve) bulunan sade bir Bento izlenimi veren HINOMARU BENTOSU(Japon Bayrağı Bentosu)’dur. 

Dışarda satılan Bentolar arasında en gözde olanı ise bölgesel lezzetleri mevsimsel malzemelerle tatmanızı sağlaması ve ekibenlerin bölgeden bölgeye hem tat hem de dizayn olarak değişiklik gösteren tren istasyonlarında ve trenlerde satılan Bento türü olan Ekiben’dir. Ama bütün ekibenler arasında en ilginç olanının Japonya’nın en iyi kalitedeki bifteğini barındıran Matsusaka istasyonunda satılan “Matsusaka-gyu Monogatari” olduğunu söyleyebiliriz. Zira etin hazırlanış sürecide oldukça ilginç; sığırlara bira içirttirilerek etleri shochu ile masaj yapılmaktadır.


Photo by
AikoVenus


Ayrıca “kyaraben” denilen Japon kültüründe önemli bir yeri olan manga ve animelerin karakterlerinin şekillerinden yapılan bentolar ve “oekakiben” denilen çiçek,araba,hayvan gibi şekillere bürülen Bentolar en çok tercih edilenler arasındadır.

Photo by
ecodallaluna


Ek Bento Malzemeleri 

Ev yapımı Bentolar, furoshiki denilen bir çeşit bez ile sarılarak taşınması kolay hale gelmektedir. Mektup arkadaşımın bana yolladığı furoshikiyi onlar için sıradan bir eşya olsa da benim için değerli bir hediye olduğundan dolayı henüz kıyıp kullanamadım.

Bento Kutuları 

Günümüzde dikdörtgen, oval olmak üzere çeşitli şekillerde ve tahta, plastik ve aliminyum olmak üzere çeşitli meteryallerde yapılan Bento kutularına Bento-bako deniyor. Günümüzde kullanılan geleneksel Bento kutularına çay seromonilerinde önemli bir yeri olan yarım ay şeklindeki hangetsu stili Bento kutusunu örnek verebiliriz.

Silikon Kaplar, Ayırıcılar, Kalıplar ve çeşitli renkli kürdanlar 

Bento bir denge unsuru olduğu için pirinç ile yan öğünleri 1:1 oranında, yan öğünlerdeki et ürünleri ile sebzeler arasında 1:2 oranının bulunmasına özen gösteriliyor. Ve besinlerinin birbirine karışmaması için ayraçlar kullanılıyor. Malzemelere şekil vermek için kalıplardan yararlanılıyor ve besinlerin tüketimini kolaylaştırmak için renkli kürdanlar kullanılıyor.

Kaynakça: 
http://web-japan.org/kidsweb/virtual/bento
http://www.justonecook.com/recipes/how-to-make-bento
http://web-japan.org/kidsweb/cool/13-02/002.html
http://www.jnto.go.jp/eng/location/spot/tradiart/shinkabukiza.html
http://www.jnto.go.jp/eng/indepth/cultural/feeljapanesque/bento.html
http://www.web-japan.org/trends/11_cukture/pop130304.html
japan-magazine.jnto.go.jp
http://www.gov-online.go.jp/eng/publicity/book/hlj/html/201406...